لنفوم (لنفوما) نوعی سرطان سیستم لنفاوی است. لنفوم به نوعی از سلولهای سفید خون به نام لنفوسیت آسیب میرساند. این سلولها به مقابله با بیماریها در بدن کمک می‌کنند و نقشی مهم در حفظ ایمنی بدن بر عهده دارند.
از آنجا که لنفوم در جریان خون حضور دارد، می تواند به نقاط مختلف بدن گسترش یابد یا متاستاز دهد. لنفوم در هر سنی امکان بروز دارد اما یکی از شایعترین علل سرطان در کودکان و بزرگسالان جوان در سنین 15 تا 24 سال می‌باشد. البته این نوع سرطان در اغلب موارد قابل درمان است.
لنفوم چیست؟
لنفوم سرطانی است که در سلولهای سفید خون یا لنفوسیتها آغاز می‌شود.
سرطان هنگامی بروز می‌کند که سلولهای غیرنرمالی که ایجاد شده و گسترش یافته‌اند، بر خلاف دنبال کردن رویه معمول چرخه سلول نرمال نمیمیرند و در عوض به شکل غیر قابل کنترل رشد می‌کنند.
طبقهبندی سرطانهای لنفاوی بر مبنای نوع سلولهای ایمنی آسیب دیده انجام می‌شود. دو نوع اصلی این سرطان عبارتند از لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین؛ البته در کنار این دو نوع اصلی، انواع زیرنوعها وجود دارند.
لنفوم غیر هوچکین که شایعترین نوع این سرطان است به سلولهای B و T آسیب میرساند. لنفوم غیر هوچکین برای 90 درصد موارد لنفوم لحاظ می‌شود.
لنفوم هوچکین در هر سنی امکان بروز دارد، اما در اغلب موارد کودکان و بزرگسالان زیر 25 سال را مبتلا می‌کند. این نوع سرطان در مردان بیش از زنان شایع است. در اغلب موارد، سرطان مزبور درمانپذیر است، اما درمان و پیشآگهی آن در میان زیرنوعها متفاوت می‌باشد.
علایم
نشانهها و علایم لنفوم شبیه نشانهها و علایم مربوط به بیماری‌های ویروسی و سرماخوردگی است، اما در این بیماری، علایم مزبور بیش از آنچه به صورت متعارف انتظار میرود ادامه پیدا می‌کنند.
برخی از بیماران اساسا فاقد علامتند اما برخی دیگر ممکن است متوجه بروز ورم در گرههای لنفاوی شوند. این گرهها در اطراف بدن و اغلب در ناحیه گردن، کشاله ران، شکم و زیر بغل قرار گرفته‌اند.
ورم گرهها به طور معمول فاقد درد است اما درد هنگامی بروز می‌کند که غدد بزرگ شده به دستگاهها، استخوانها و دیگر ساختارهای بدن فشار وارد می‌کنند. البته ممکن است این درد با درد پشت اشتباه گرفته شود.
امکان تورم گرههای لنفی در طول بروز عفونتهای رایج مانند سرماخوردگی وجود دارد اما در لنفوم این تورم از بین نمیرود. اگر تورم لنف بر اثر عفونت باشد احتمال همراه بودن با درد وجود دارد.
هم‌پوشانی یا مشابهت علایم بیماری ممکن است به تشخیص خطا منجر شود. بیمارانی که دچار تورم ادامهدار گرههای لنفاوی هستند باید به پزشک مراجعه کنند.
سایر علایم انواع اصلی لنفوم عبارتند از:
• تب ادامهدار که با عفونت همراه نیست
• تعریق شبانه، تب، و لرز
• کاهش وزن و عدم اشتها
• خارش غیرمتعارف
• خستگی مزمن پایدار، خستگی غیرمعمول یا احساس فقدان انرژی
• احساس درد در گرههای لنفی پس از نوشیدن مایعات
علایم دیگری که میتواند نشان دهنده لنفوم غیر هوچکین باشد عبارتند از:
• سرفه مداوم
• تنگی نفس
• احساس درد یا وجود ورم در ناحیه شکم
اگر گره لنفی بزرگ شده به ستون فقرات یا طناب نخاعی فشار وارد کرده باشد، درد، ضعف، فلج یا حسهای دگرگون شده امکان بروز دارند.
لنفوم میتواند از طریق گرههای لنفی به سرعت و از طریق سیستم لنفاوی به دیگر نقاط بدن گسترش یابد. زمانی که لنفوسیتهای سرطانی به درون بافتها گسترش می‌یابند، توانایی بدن برای مقابله با عفونت ضعیف می‌شود.
علل بروز بیماری و عوامل خطر
علت دقیق بروز لنفوم شناخته شده نیست، اما چند عامل خطر در بروز این بیماری وجود دارد که عبارتند از:
• سن
• جنس
• سابقه فامیلی
• برخی از بیماری‌های عفونی
• ضعف سیستم ایمنی
گسترش لنفوم
بافت لنفاوی در سراسر بدن وجود دارد و سلولهای سرطانی به آسانی قادرند از محل اولیه شکل‌گیری خود به دیگر بافتها و اندام‌ها، شامل آنهایی که در خارج از سیستم لنفاوی قرار دارند گسترش پیدا کنند.
لنفوم در اغلب اوقات به کبد، مغز استخوان یا ریهها گسترش پیدا می‌کند. در لنفوم هوچکین این گسترش معمولا از یک گره لنفی به گره لنفی بعدی سرایت می‌کند. در لنفوم غیر هوچکین تومورها میتوانند در گرههای لنفی متفاوت بروز کرده و برخی از گرهها را نادیده پشت سر بگذارند.
پزشک در عین حال یک معاینه فیزیکی در مورد بیمار انجام میدهد که شامل بررسی شکم و چانه، گردن، کشاله ران و زیر بغل است، یعنی مناطقی که امکان بروز ورم وجود دارد. وی سپس به جستجوی نشانه‌های عفونت در نقاط مجاور گرههای لنفی می‌پردازد.
تست‌های تشخیص لنفوم
آزمایش خون و بیوپسی میتواند وجود لنفوم و تفاوت انواع آن را مشخص کند.
بیوپسی شامل گرفتن نمونه بافت لنف برای بررسی آن در آزمایشگاه است. بیوپسیها و دیگر آزمایشها نیز مرحله سرطان را مشخص می‌کنند.
تست‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا MRI، عکسبرداری اشعه ایکس قفسه سینه، شکم، لگن، اسکن اولتراسوند یا PET اسکن نیز در این مورد قابل استفاده می‌باشند.
دکتر الهام یوسفی (داروساز)